Εκτυλίχθηκε στη Βηθλεέμ λίγο μετά τη γέννηση του Ιησού Χριστού, σύμφωνα με τις Γραφές. Με διαταγή του διανοητικά ανισόρροπου βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη του Μεγάλου (73 – 4 π.Χ.) θανατώθηκαν όλα τα νήπια έως δύο ετών, στην προσπάθειά του να ανακαλύψει και να εξαφανίσει από προσώπου γης τον Ιησού Χριστό, που σύμφωνα με προφητεία θα αμφισβητούσε την εξουσία του.
τιμά τη μνήμη τους κάθε χρόνο στις 28 Δεκεμβρίου (Καθολική Εκκλησία) και στις 29 Δεκεμβρίου (Ορθόδοξη Εκκλησία). Το ιστορικό γεγονός της σφαγής των νηπίων δεν αναφέρεται καν από τον σπουδαίο ιστορικό της εποχής εκείνης Φλάβιο Ιώσηπο (37 -100), ενώ σύγχρονοι Δυτικοί θεολόγοι, κυρίως Αγγλοαμερικανοί, εκφράζουν προβληματισμό ή και αμφισβητούν τη σφαγή των νηπίων.
Σύμφωνα με την αφήγηση του ευαγγελιστή Ματθαίου (β’ 1-18), λίγο μετά τη γέννηση του Χριστού τρεις Μάγοι από την Ανατολή κατέφθασαν στην Ιερουσαλήμ και ρωτούσαν για το πού θα βρουν τον νεογέννητο βασιλιά των Ιουδαίων. Μόλις το έμαθε ο βασιλιάς των Ιουδαίων Ηρώδης ταράχθηκε. Συγκάλεσε σύσκεψη των Αρχιερέων και Γραμματέων και τους ζήτησε πληροφορίες για τον τόπο γέννησης του Χριστού. Αυτοί του είπαν ότι σύμφωνα με τις Γραφές θα γεννηθεί στη Βηθλεέμ. Αμέσως μετά, ο Ηρώδης κάλεσε κρυφά τους Μάγους και τους είπε να του υποδείξουν πού βρίσκεται το παιδί για να πάει και ο ίδιος να το προσκυνήσει.
Πράγματι, οι Μάγοι καθοδηγούμενοι από το Άστρο βρήκαν το θείο βρέφος και αφού το προσκύνησαν, του προσέφεραν δώρα (σμύρνα, χρυσό, λιβάνι). Όμως, το βράδυ στον ύπνο τους είδαν όνειρο με τη θεϊκή εντολή να μην συναντηθούν ξανά με τον Ηρώδη κι έτσι αναχώρησαν για την πατρίδα τους από άλλο δρόμο. Στη συνέχεια, ένας άγγελος φάνηκε στον ύπνο του Ιωσήφ και του διαμήνυσε να πάρει το μικρό Χριστό και τη Μαρία και να πάνε στην Αίγυπτο, γιατί ο Ηρώδης σκοπεύει να το σκοτώσει.
Όταν ο Ηρώδης αντιλήφθηκε ότι οι Μάγοι τον εξαπάτησαν και δεν εμφανίστηκαν στην προγραμματισμένη συνάντησή τους, εξοργίστηκε και διέταξε τους στρατιώτες του να σφάξουν όλα τα νήπια της Βηθλεέμ μικρότερα των δύο ετών. Με αυτό τον τρόπο εκπληρώθηκε η προφητεία του Ιερεμία «Κραυγή πόνου και σπαραγμός ακούσθηκε στην περιοχή Ραμά. Η Ραχήλ έκλαιγε τα παιδιά της».
Την ιστορία της σφαγής των νηπίων επαναλαμβάνει και το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Ιακώβου. Ο ρωμαίος ιστορικός Μακρόβιος, που έζησε τον 5ο αιώνα, αναφέρει ότι ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο μικρός γιος του Ηρώδη, Αντίπατρος, για τον οποίο ο παρανοϊκός βασιλιάς είπε το εξής αμίμητο: «Κρείσσον Ηρώδου ύα είναι, ή υία» («Καλλίτερα να είναι κάποιος χοίρος του Ηρώδη παρά γιος του»). Όσον αφορά τον αριθμό των θανατωθέντων νηπίων, αυτοί ποικίλουν, από 14.000 έως 144.000, σύμφωνα με βυζαντινές και κοπτικές πηγές. Οι αριθμοί αυτοί φαίνονται αρκούντως υπερβολικοί έως εξωπραγματικοί, δεδομένου ότι ο πληθυσμός της Βηθλεέμ δεν ξεπερνούσε τους 1.000 κατοίκους την εποχή της σφαγής, σύμφωνα με τον αμερικανό καθολικό ιερωμένο Ρέιμοντ Μπράουν (1928-1998). Η πιο προσγειωμένη «Καθολική Εγκυκλοπαίδεια» κάνει λόγο για 6 έως 20 παιδιά.
Ο μεγάλος ιστορικός της περιόδου εκείνης Φλάβιος Ιώσηπος δεν αναφέρει λέξη για το γεγονός. Ίσως, ο θάνατος ολίγων νηπίων σ’ ένα χωριό της Ιουδαίας να μην θεωρήθηκε σημαντικό γεγονός για να απασχολήσει τους ιστορικούς και βιογράφους του Ηρώδη, όπως ο Ιώσηπος, αναφέρει ο άγγλος ιερωμένος και θεολόγος Ρίτσαρντ Φρανς (1938-2012). Ο αμερικανός Καινοδιαθηκολόγος Ντάνιελ Χάρινγκτον (1940-2014) εκφράζει τις αμφιβολίες του για την ιστορικότητα της σφαγής των νηπίων, ενώ το περιοδικό «National Geographic» σε έρευνά του, αθωώνει τον Ηρώδη. Ο ούγγρος θεολόγος Γκέζα Βέρμες (1924-2013) και ο αμερικανός συνάδελφός του Εντ Σόντερς (1937) θεωρούν τη σφαγή των νηπίων «δημιουργική αγιογραφία».
Ο Ηρώδης (73-4 π.Χ.), Άραβας την καταγωγή, υπήρξε διορισμένος από τους Ρωμαίους βασιλιάς της Ιουδαίας. Διακρίθηκε τόσο για τις στρατιωτικές, όσο και τις διοικητικές του ικανότητες. Έχτισε πολλά φρούρια, υδραγωγεία, θέατρα και άλλα δημόσια κτίρια, και ανύψωσε σημαντικά το βιωτικό επίπεδο των υπηκόων του. Γι’ αυτό ονομάστηκε Μέγας. Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να παρουσιάζει διανοητική αστάθεια, με αποτέλεσμα να εμπλακεί σε οικογενειακές δολοπλοκίες και απάτες, που αμαύρωσαν τη φήμη του και τον έκαναν μισητό στο λαό του. Έτσι, η σφαγή των νηπίων στη Βηθλεέμ, λίγο πριν από τον θάνατό του, ήταν απόλυτα συνεπής με την διανοητική σύγχυση, στην οποία είχε περιπέσει.
Απολυτίκιο
Ως θύματα δεκτά, ως νεόδρεπτα ρόδα και θεία απαρχή, και νεόθυτοι άρνες, Χριστώ τω ώσπερ νήπιον, γεννηθέντι προσήχθητε, αγνά Νήπια, την του Ηρώδου κακίαν, στηλιτεύοντα και δυσωπούντα απαύστως, υπέρ των ψυχών ημών.
