Στις δικαστικές αίθουσες θα συνεχιστεί για εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχους το «σίριαλ» των αναδρομικών, ύστερα από την απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ), ενώ το οικονομικό επιτελείο διαμηνύει πως δεν θα γίνει οριζόντια ρύθμιση για όλους. Ουσιαστικά, αναδρομικά θα καταβάλλονται μόνο σε όσους έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και δικαιώνονται.
Οι αποζημιώσεις όσων συνταξιούχων έχουν προσφύγει στα δικαστήρια έως τον Ιούλιο του 2020 για αναδρομικά δώρων και επικουρικών και δικαιώνονται θα καταβάλλονται κατά περίπτωση, όπως ισχύει μέχρι σήμερα, διευκρινίζει υψηλόβαθμη πηγή του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν υφίσταται θέμα καταβολής τους για το σύνολο των συνταξιούχων, δηλαδή και όσων δεν προσέφυγαν. Υπενθυμίζει ότι το 2020 με νόμο που ψηφίστηκε, το ελληνικό Δημόσιο πλήρωσε 1,2 δισ. ευρώ για τα αναδρομικά των κυρίων συντάξεων, ορίζοντας ταυτόχρονα ότι η πληρωμή αυτή αποσβένει άλλες απαιτήσεις.
συντάξεις-αναδρομικά-μόνο-σε-όσους-κε-563467654
Ενδεχόμενη γενίκευση της καταβολής αποζημίωσης στο σύνολο των συνταξιούχων θα έθετε πιθανώς σε κίνδυνο το όριο αύξησης δαπανών του προϋπολογισμού που έχει συμφωνηθεί με τις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Διαρθρωτικού Σχεδίου 2025-2028, αναφέρουν από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Διευκρινίζουν ότι ορισμένοι συνταξιούχοι έχουν ήδη δικαιωθεί από τα δικαστήρια και αποζημιώνονται από το κράτος. Αυτό θα εξακολουθήσει να γίνεται και στο μέλλον. «Αν οι αποφάσεις βγαίνουν σταδιακά, δεν θα έχουμε θέμα με τον προϋπολογισμό», σχολιάζει η πηγή.
Το ΑΕΔ στην πράξη δεν παίρνει θέση ως προς το ποια απόφαση πρέπει να υπερισχύσει, αυτή του Αρείου Πάγου που έκρινε ότι οι συνταξιούχοι της Τράπεζας της Ελλάδος δεν δικαιούνται αναδρομικών ή του ΣτΕ που δικαίωσε τους συνταξιούχους του ΕΦΚΑ σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ως προς την επιστροφή των περικοπών σε επικουρικές συντάξεις και δώρα – επιδόματα κύριων και επικουρικών, μόνο όμως για το διάστημα από 11.6.2015 έως 11.5.2016, και μόνο για όσους είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη διεκδικώντας τα έως τον Ιούλιο του 2020.
Οπως επισημαίνουν στην «Κ» έγκριτοι νομικοί, με τη φράση «στερείται σχετικής δικαιοδοσίας» το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο δεν λαμβάνει καμία απόφαση για τα αναδρομικά από τα κομμένα δώρα και τις μειώσεις των επικουρικών συντάξεων. Ο δικηγόρος Διονύσης Ρίζος που ασχολείται με τα συνταξιοδοτικά θέματα, ξεκαθαρίζει στην «Κ» ότι με την κρίση του το ΑΕΔ διευκρίνισε ότι οι αποφάσεις των δύο δικαστηρίων δεν συγκρούονται, ώστε να κληθεί να επιλύσει τη διαφορά μεταξύ τους, με συνέπεια να είναι και οι δύο ισχυρές. Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι θα πρέπει να συνεχίσουν τον δικαστικό τους αγώνα και εφόσον δικαιωθούν θα λάβουν τα αναδρομικά ποσά.
Σύμφωνα με τον γνωστό δικηγόρο και πρώην αντιπρόεδρο της Βουλής, Λουκά Αποστολίδη, η εκδίκαση της υπόθεσης στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο μόνο βάρη και καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων έφερε. Κι αυτό γιατί εκτιμάται ότι πάνω από 1.200 αγωγές ανεστάλησαν το 2024 είτε αορίστως είτε για τα επόμενα χρόνια. «Σε δουλειά να βρισκόμαστε για τα αναδρομικά του 11μήνου, με ατελεύτητο χρόνο για τους παράγοντες των δικών (Δημόσιο – δικαστές – δικαιούχοι)», λέει.
Οσο για το πρακτικό σκέλος της υπόθεσης, ξεκαθαρίζει ότι δικαίωμα να λάβουν αναδρομικά του επίμαχου 11μήνου, σε επικούρηση και δώρα, όπως έχει αποφασίσει το ΣτΕ, έχουν σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα οι συνταξιούχοι που είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη έως το τέλος Ιουλίου του 2020. Ολοι; Ολοι, πλην αυτών της Τράπεζας της Ελλάδος, για τους οποίους ισχύει η απόφαση του Αρείου Πάγου. Βέβαια, ο κ. Αποστολίδης υποστηρίζει πως η δικαστική απόφαση του ΑΕΔ ηθικά και πολιτικά (όχι νομικά) δεσμεύει την κυβέρνηση να λύσει τον «γόρδιο δεσμό» των αναδρομικών, σεβόμενη τις αποφάσεις των πιλοτικών αποφάσεων του ΣτΕ. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε η κυβέρνηση, πολιτικά, να αποφασίσει άμεσα την καταβολή των αναδρομικών του 11μήνου σε όσους ξοδεύτηκαν και υπερασπίστηκαν ενεργά τα δικαιώματά τους και έκαναν αγωγές. Οσο γι’ αυτούς που δεν έκαναν αγωγές, σύμφωνα με τον κ. Αποστολίδη, θα μπορούσαν να επιστραφούν τα αναδρομικά σε έναν ορίζοντα τριετίας.
Μια «πολιτική απόφαση» αναμένει και ο δικηγόρος Δημήτρης Μπούρλος, επισημαίνοντας στην «Κ» ότι μετά την απόφαση του ΑΕΔ οι επιλογές είναι: α) να εξακολουθήσουν οι δίκες όσων είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη μέχρι τον Ιούλιο του 2020, β) να αποδοθούν σε αυτούς χωρίς δίκες τα αναδρομικά του 11μήνου και γ) –σύμφωνα με τον έγκριτο νομικό είναι και το πλέον ορθό– να αποδοθούν σε όλους τους συνταξιούχους, ανεξαρτήτως αν προσέφυγαν ή δεν προσέφυγαν, καθώς οι τελευταίοι ήταν αυτοί που πίστεψαν την τότε υπόσχεση της πολιτείας ότι το αποτέλεσμα των δικών του ΣτΕ θα αφορά το σύνολο των συνταξιούχων.
Το συνολικό κόστος για την επιστροφή των αναδρομικών ποσών που αντιστοιχεί στις περικοπές των επικουρικών συντάξεων, καθώς και των δώρων και επιδομάτων σε κύριες και επικουρικές, μόνο για το 11μηνο Ιουνίου 2015 – Μαΐου 2016 ξεπερνάει τα 2,5 δισ. ευρώ (723 εκατ. για τα αναδρομικά των επικουρικών και 1,875 δισ. για τα δώρα δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) και δημοσιονομικός χώρος για κάτι τέτοιο, τουλάχιστον άμεσα και εφάπαξ, όπως επισημαίνουν στην «Κ» κυβερνητικές πηγές, δεν υπάρχει.
Στον αντίποδα, πιθανότητες να λάβουν αναδρομικά, έπειτα όμως από την εκδίκαση των υποθέσεών τους, έχουν περίπου 300.000 με 350.000 συνταξιούχοι. Κάποιοι βέβαια από αυτούς έχουν ήδη κερδίσει τις σχετικές υποθέσεις. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι τις έχουν χάσει, με τις εκτιμήσεις για τους τελικούς δικαιούχους αναδρομικών να περιορίζονται στους 250.000 συνταξιούχους.
Η απόφασητου Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου
Καμία αλλαγή δεν επιφέρει η απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου, που έκρινε πως είναι αναρμόδιο να εκδώσει απόφαση επί της συνταγματικότητας των περικοπών στις επικουρικές συντάξεις για το 11μηνο από 11.6.2015 έως 11.5.2016 που έγιναν με τον νόμο Κατρούγκαλου.
Το ΑΕΔ με αυτή του την κρίση οδηγεί στην αναβίωση των αποφάσεων του ΣτΕ και του Αρείου Πάγου, και κατά συνέπεια αναδρομικά χρήματα θα λάβουν μόνον όσοι συνταξιούχοι δημοσίου τομέα είχαν προσφύγει μέχρι τις 21/7/2020 στα διοικητικά δικαστήρια για τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις το επίμαχο 11μηνο.
Ωστόσο, όσοι συνταξιούχοι δεν προσέφυγαν και δεν υπερασπίστηκαν ενεργά τα δικαιώματά τους στη Δικαιοσύνη μέχρι την ορισθείσα ημερομηνία, δεν καλύπτονται από την απόφαση και δεν θα λάβουν χρήματα. Ταυτόχρονα, η απόφαση του ΑΕΔ «ενεργοποιεί» και την απόφαση του Αρείου Πάγου, με αποτέλεσμα οι συνταξιούχοι του μετοχικού ταμείου της Τράπεζας της Ελλάδος, για τους οποίους είχε εκδοθεί η απόφαση που έκρινε συνταγματικές τις περικοπές τους, δεν δικαιούνται χρήματα.
Η υπόθεση μπήκε στο μικροσκόπιο του ΑΕΔ, αφού προηγουμένως το Συμβούλιο της Επικρατείας στο πλαίσιο αποφάσεων της Ολομελείας έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές σε δώρα (Χριστούγεννα, Πάσχα και αδείας) για τις επικουρικές συντάξεις μόνο για το διάστημα από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάιο του 2016, ενώ ο Αρειος Πάγος έκρινε ότι είναι συνταγματικές οι περικοπές στον ιδιωτικό τομέα για δώρα και επιδόματα, αλλά επί των επικουρικών συντάξεων για λόγους που αφορούσαν μέτρα γενικότερου δημοσίου συμφέροντος.
«Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο έκρινε ότι στερείται σχετικής δικαιοδοσίας, λόγω μη αντιθέσεως μεταξύ της αποφάσεως 1509/ 2023 του Αρείου Πάγου και των 2287 και 2088 / 2015 του ΣτΕ. Και τούτο, διότι το Συμβούλιο της Επικρατείας, αποφανθέν υπέρ της αντισυνταγματικότητας, περιόρισε την κρίση του επί των συνταξιούχων δημόσιων φορέων κοινωνικής ασφαλίσεως, στηριζόμενο στην υποχρεωτικότητα της (επικουρικής) κοινωνικής ασφάλισης και «στη συνακόλουθη παροχή της αποκλειστικώς από το κράτος ή από ΝΠΔΔ», έλαβε υπόψη κατά τρόπο καταλυτικό το σωρευτικό αποτέλεσμα της ένδικης περικοπής με το σύνολο των προηγηθεισών, κατά τα έτη 2000 έως 2012, πολλαπλών διαδοχικών νομοθετικών περικοπών των συντάξεων, κρίνοντας ότι επιβαλλόταν συνταγματικώς, αλλά δεν εχώρησε η εκπόνηση ειδικής επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης ως προς την επιρροή της ένδικης ρύθμιση στον πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος των εν λόγω συνταξιούχων», εξηγούν στο σκεπτικό τους οι δικαστές.
Στον αντίποδα, ο Αρειος Πάγος, «υπό το πρίσμα του νομικού πλαισίου της παρεχομένης από την ίδια την Τράπεζα της Ελλάδος, ήτοι από νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, επικουρικής ασφαλίσεως των συνταξιούχων της, συνεκτιμώντας μεν τις προηγηθείσες περικοπές συντάξεων, οι οποίες, όμως, δεν αφορούσαν το σύνολο, και δη στην πλειονότητά τους, τους συνταξιούχους της τράπεζας, και λαμβάνοντας, επίσης, υπ’ όψιν ότι το ύψος των πληττόμενων συντάξεων των ασφαλισμένων στην ως άνω τράπεζα παραμένει υψηλότερο της μέσης κυρίας και επικουρικής συντάξεως του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ, έκρινε συνταγματική την ως άνω διάταξη».
Από την ανάλυση των δικαστικών αποφάσεων προκύπτει κατά το ΑΕΔ ότι τα δύο ανώτατα δικαστήρια της χώρας δεν έκριναν το ίδιο ζήτημα και κατά συνέπεια δεν χωρούσε απόφαση του ΑΕΔ που έδινε τη λύση. «Επομένως, κατά το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, λόγω ουσιώδους διαφοροποιήσεως του νομικού και πραγματικού υποβάθρου των υποθέσεων και των αντιστοίχων, φερομένων ως αντίθετων, αποφάσεων του Αρείου Πάγου αφενός και του Συμβουλίου της Επικρατείας αφετέρου, δεν καθίσταται κρίσιμη και αναγκαία για τη μία υπόθεση η γενομένη από το άλλο δικαστήριο ερμηνευτική προσέγγιση του ζητήματος της συνταγματικότητας ή μη της αυτής νομοθετικής διατάξεως».
